Bir Türk Gözüyle Finlandiya

Finlandiya gelince birçok kişinin aklına gelen soğuk, çok soğuk, kuzey, çok kuzey, refah seviyesin bir hayli yüksek, abi orada asgari ücret ne kadardı ya? gibi sorular ve unsurlar.

İmrenerek bakılan bu ülke gerçekten soğuk, refah düzeyi gelişmiş ve evet, asgari ücretler de bir hayli yüksek.

Tüm bunların birbiriyle bağlantılı olduğunu birçok kişi düşünmez.

Bu ülkeye yakından bakalım.

Gördüğünüz üzere bir hayli kuzey kutbuna yakın konumda olan bu küçük Avrupa ülkesi bir yanda Rusya'ya yakın konumda, diğer yanında Kuzey Avrupa'nın en köklü kraliyet ülkesi İsveç'in komşusu. Güneyinde baltık denizi, kuzeyinde Arktik Okyanusa açılan sınırları mevcuttur. Bu nedenle Finlandiya tarih boyunca çok keşfedilmemiş, İsveç, Norveç, Rusya dışında belirgin istilalar görmemiştir. Haliyle yaşayan insanların kişisel özellikleri bu neredeyse el değmemiş coğrafyada neredeyse izole kalmıştır.

Kendi kültürlerini terk etmeden yaşamışlar, konuştukları dili büyük ölçüde korumuşlar. Dolayısıyla Türkiye gibi bir "Güney köprü" ülkesinden giden kişi ilk etapta bu özellikleri kolaylıkla fark edemiyor olabilir. Dahası tüm bunlar bir sosyal değişmemenin sonucu diyebiliriz.

"R" lere ve "A" ların üzerinde basarak konuşulan bir dil tuhaf gelmişti ilk başta. Tuhaf olduğu kadar özgün ve komikti de. Zaman geçtikçe bunun Avrupa gibi popüler Amerikan kültürünün etkisindeki ülkeler içerisinde ne kadar değerli olduğu anlaşılabiliyor. Herkes gibi olmayan bir kültür ve dil insana bu Dünya'ya ait değilmişler hissi yaratıyor.

İzole yaşamları

Bu fotoğrafta görüldüğü gibi metrekareye düşen insan sayısı yılın neredeyse 8 ayında bu yoğunlukta. Bunun sebebi başta iklim şartları diğer görünmeyen neden ise Finlerin zamanının büyük kısmını "bireysel aktivitelerle" geçirme eğiliminde oldukları. Bu aktivitelerin içine ev partileri de girmektedir. Göründüklerinin aksine güven duyduklarında her insan gibi sıcakkanlı olabiliyorlar fakat bu özelliklerinin yanında korumakta oldukları bir mesafe var.

Bunu evli veya flört eden çiftlerde de gözlemlemek mümkün. Bu tespitlerin hiç biri kendi adıma olumsuz veya yargılanması gereken şeyler değil.

Derler ya 'her yiğidin bir yoğurt yiyişi vardır' bu özellikleri böyle kabul etmekte fayda var. Öteki türlü kişileri yargılamaya başlamanıza, 'yahu bunlar ne biçim insan??' diyebilirsiniz. Hele bir de empati yaparak düşününce, Temmuz ayında Alanya'ya gelen bir Fin turistin oyuncu bir Maraş dondurmacısının 'kültürüne dayanarak' yaptığı akrobatik hareketleri oldukça saygısız ve cıvık değerlendirmesine de onay vermiş oluruz. Oysa ki her kültürün kabul ettiği belli ölçütler vardır. Eğer Finleri soğuk ve samimiyetsiz olarak belirleyeceksek dönüş kendimizi de laubali ve yapmacık diye yargılamalıyız. Her ikisi de doğru olmaz.

Bol Patates, Havuç, Balık ve Süt

Fotoğraflarda gördüğünüz menüler klasik beslenmeye alışmış bir Tük için çoğu zaman kabul edilemezdir. Hele ki hepsi aynı tepsideyse?

Alıştığımız stilde Patates- Balık yanında rendelenmiş havuç-soğan-salatalık-domates-turp salatası diyebiliriz. Sütü de genellikle kahvaltıda içeriz. Yukarıdaki klasik kombinasyonu bir de Finlerin gözüye değerlendirdiğinizde hak veriyorsunuz. Yılın çok büyük bir zamanında karlar altında ülke, ekonomisi bu rağmen çok iyi. Sanayiye ve yerli üretime dayalı. Dışarıdan alabildiği ürünleri minimal tutmaya çalışıyor ve çiftliklerde bu yelpazede ürünleri ucuza üreterek her insanın ihtiyacı olacak belirli başlı gıdaları düzenli almalarını sağlıyor. Karbonhidrat, protein, doğal şeker, yağlar gibi temel maddeleri bir öğünde nasıl ucuz yiyebilir?

Yukarıda gördüğünüz menü üniversite içerisinde 2 küsur Euroydu. Havuç ve patatesler alışılanın aksine kabuklu ve çok küçük boyutlarda. Bunun anlamı ihitiyacın kadar alabilesin diye. Çok çok az yemek isteyenler de olabilir. Ziyanı minimal tutmak yemek kültüründe önemsenen bir ayrıntı. Geri kalan kısımlarda kişi eğer "ya yemişim sağlıklı beslenmesini ben kebap istiyorum diyorsa" kebapçılar da mevcut. Tabi bunlar export ürün kategorisinde olduğu için bir miktar daha fazla para ödemek gerekecektir. Ben Finlandiya'yı ziyaret ettiğim sürece bir Fin gibi adapte olmayı hem daha anlamlı hem ekonomik buldum. onlar ne yiyorsa ben de o gıdaları yiyerek ne hissettiklerini anlamaya çalıştım.

Geri Dönüşüm

Finlandiya'da bir çok ortak noktada içinde ayrıştırma konteynerleri olan kulübemsi yapılar var. bu yapıların içinde, metalden kağıta ev atığından plastiğe her birinin ayır depolandığı kutular mevcut. Bir çok Avrupa ülkesinde böyle denilebilir. Finlandiya'daki fark ise bu kültürün ofislere dahi sirayet etmiş olması. Üniversite yemekhanelerinden laboratuvarlarına, hastanelerine, sokaklarına kadar ekonomiye katkı verebilecek her şeyi geri dönüştürmek üzerine kurulu bir yaşamları var. Bunun içinde plastik ve cam şişeleri alışveriş çekine dönüştüren otomatlar da dahil. Kullanılan peçetelerin çoğu geri dönüşüm peçetesi. Sarı renkte çok ağır hamurdan olmayan, basit işlerde kullanılan peçeteler. Başta yazılan refah seviyesi ve izole yaşamları bu ülkeye bedavadan birileri tarafından indirilmedi. Kişiler öz benliklerine saygı duyarak yetiştiği için kendileri gibi ülkede, dünyada yaşayan insanlara değer veriyorlar. Bu geri dönüşüm eylemlerinin hem ekonomiye hem de doğaya olumlu etkilerini gördükleri için üşenmeden sıkılmadan ayrıştırıyorlar ve tahmin edilemeyecek boyutlarda katkı sağlıyorlar.

Sarımsak?


Yemek kültürü içerisinde en çok dikkatimi çeken şey; açık büfe öğlen yemeklerinde kocaman bir kâse zeytin yağı&sirke&sarımsak karışımından oluşan püre şeklinde sarımsağın çok  sık tüketilmesiydi. Yemek tabağının kenarına kocaman bir çorba kaşığı sarımsağın konulması Türkler'le benzeştirdiğim bir damak tadı. İlginç olan şu ki herhangi bir koku duyulmuyor. Kullanıkları türden kaynaklanıyor olabilir.

Gelecek gözlemler..

Kahve Tüketimi?

Kar Üzerinde Bisiklet?

Yerlere Tükürmek?